ΜΙΑ ΣΥΝΤΟΜΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΕΡΓΑΤΙΚΟΥ ΚΙΝΗΜΑΤΟΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ (Α' ΜΕΡΟΣ)

1870 - 1922: «Η πρώτη σταδιοδρομία του ελληνικού προλεταριάτου».

            Οι πρώτες εργατικές οργανώσεις στην Ελλάδα εμφανίστηκαν στην εικοσαετία 1870 - 1890 ως αποτέλεσμα της βιομηχανικά αναπτυσσόμενης οικονομίας της χώρας. Η ιστορία του ελληνικού συνδικαλιστικού κινήματος άρχισε από την Ερμούπολη, διότι η πρωτεύουσα της Σύρου ήταν το μεγαλύτερο εμπορικό και βιοτεχνικό κέντρο της Ελλάδας μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του 1870. Τα περισσότερα σωματεία της περιόδου συγκροτήθηκαν από τεχνίτες που εργάζονταν αυτόνομα (ράφτες, υποδηματεργάτες) ή με συμβάσεις έργου (ξυλουργοί) και προέκυψαν μετά τις πρώτες εργατικές απεργίες που εκδηλώθηκαν την ίδια περίοδο στη Σύρo, την Αθήνα, το Λαύριο και τον Πειραιά. Ο δρόμος ωστόσο για την πολιτική αυτονόμηση των εργατών ήταν ακόμη μακρύς. Οι απεργίες ήταν λίγες σε αριθμό, περιορισμένες σε συμμετοχή και μικρές σε χρονική διάρκεια. Δεν είχαν οργάνωση ούτε σαφή διεκδικητικό χαρακτήρα. Αλλά και τα σωματεία που προέκυψαν από αυτές ήταν συνήθως μεικτά, δηλαδή αποτελούνταν από εργάτες και εργοδότες μαζί. Τα μέλη τους δεν ήταν σταθερά ενώ ο σκοπός τους ήταν αλληλοβοηθητικός, όμως μ’ ένα πνεύμα φιλανθρωπίας και ελεημοσύνης.

            H οργάνωση και λειτουργία αυτών των πρώτων συνδικαλιστικών οργανώσεων επηρεάστηκαν καίρια από τον προσωρινό χαρακτήρα που είχε η αγροτική έξοδος στην Ελλάδα. Ο Αντώνης Λιάκος έδειξε ότι η συγκέντρωση των εργατών στις πόλεις δεν ήταν μια γραμμική πορεία μετανάστευσης του εργατικού δυναμικού από τα χωράφια στα εργοστάσια, αλλά μια σύνθετη διαδικασία μετακίνησης προς τις πόλεις και επιστροφής στο χωριό που ολοκληρώθηκε σε τρεις φάσεις.[i] Η πρώτη φάση καλύπτει χρονικά το δεύτερο μισό του 19^ου αι. και έχει ως κύριο χαρακτηριστικό της την προσωρινή παραμονή των χειρωνακτών εργατών στις πόλεις, για τόσο χρόνο όσο χρειάζεται να συγκεντρωθεί το επιθυμητό χρηματικό ποσό που θα συμβάλλει στην επιβίωση της οικογένειας στο χωριό. Πρόκειται δηλαδή για διπλή εξάρτηση του εργατικού δυναμικού από τις δραστηριότητες και του αγροτικού και του αστικού τομέα της οικονομίας. Το αποτέλεσμα αυτής της διαρκούς μετακίνησης ήταν η περιοδικότητα και η εποχικότητα της εργασίας. Εξαιτίας τους μικρός μόνον αριθμός πρώην αγροτών συγκεντρώθηκε στις βιομηχανίες, αντίθετα οι περισσότεροι ασχολήθηκαν με το μικρεμπόριο ή αυτοαπασχολούνταν στα δικά τους μικρά εργαστήρια. Το γεγονός αυτό δεν ευνόησε την ανάπτυξη του βιομηχανικού συνδικαλισμού, ενώ και τα σωματεία των επαγγελματιών δεν μπορούσαν να σταθεροποιήσουν τα μέλη τους για μεγάλο χρονικό διάστημα.

 Μπορείτε να διαβάσετε ολόκληρο το άρθρο εδώ.

---

[i] Α. Λιάκος, Εργασία και πολιτική στην Ελλάδα του Μεσοπολέμου. Το Διεθνές Γραφείο Εργασίας και η ανάδυση των κοινωνικών θεσμών, Αθήνα, Ίδρυμα Έρευνας και Παιδείας της Εμπορικής Τράπεζας της Ελλάδος, 1993, σελ. 85-88.